Dank, heel heel veel dank

4 mei. Ik reed vanuit een dag vol dozen versjouwen de zon tegemoet, op weg naar het verleden. Het is altijd zo’n dag die indruk maakt. Mijn beste vriendin is jarig op die dag en heeft wel eens verzucht dat ze wilde dat het niet zo was. Want er hangt altijd een waas over. Vanaf het moment dat ze naar Zwitserland verhuisde, verdween die waas een beetje. Om 8 uur ’s avonds is er daar niemand stil. Luiden er geen klokken, is er geen triest trompetgeschal.

Stil

Maar wij waren hier vanzelfsprekend wel stil. Met velen stil, wat mooi is. Afgezien van wat tuig dat ergens in jihadistische kreten uitten, heb ik het idee dat het zeker in onze contreien erg leeft. Dat we onze dankbaarheid graag tonen aan hen die voor ons het leven hebben gegeven. Deze keer stond ik bij het graf van een man uit Sondel. Verzetsman in hart en nieren. Op z’n 34e in de rug geschoten. Waarschijnlijk omdat hij verraden was en aanbelde bij de verkeerde. Bij een Duitser wel te verstaan. Met een hoog zwangere vrouw en een zoon in die buik die dus nooit zijn vader zou kennen. Het stemt me altijd triest.  En ik begrijp het niet. Hoe kon dat en hoe kon het dat miljoenen Joden werden verraden voor 7,50 gulden.

Totaal onmenselijke van de mens

Het totaal onmenselijke van de mens. Zoveel haat en dan toch nog een aantal mensen die dapper genoeg waren om zich daartegen te verzetten. Die hun leven op het spel zetten voor onze vrijheid, de vrijheid van anderen, het leven van anderen. Ik moet altijd wel huilen op zo’n bijeenkomst of doe heel hard mijn best om mijn tranen te bedwingen. En soms denk ik dat de mensen die hun leven lieten, zich toch nog even laten horen.

Doniaga

Bij Doniaga werd een heel stel mannen tegen de muur gezet en gefusilleerd. Op de herdenking daarvan waar ik bij was, werd het weer met veel geweld opeens volledig anders. Alsof ze nog een keer wilden laten weten hoe triest het lot was dat hen had getroffen. En ook nu weer, daar op Sondel gebeurde iets wonderbaarlijks. De zon scheen eerst en het was heel kalm. En toen opeens uit het niets barstte het geweld van een enorme stortbui los, om vervolgens op te lossen in een prachtige regenboog. Ik begrijp het, dacht ik. En dank. Heel heel veel dank.